22 - DAAGSE REIS naar BORNEO
Van 8 t/m 29 juni 2006 22-DAAGSE REIS BORNEO
Dit programma is samengesteld door Stina van ATUU travel in Breda.
We zijn al 5 keer op het schiereiland Maleisië geweest maar nog niet in het Maleisisch gedeelte van Borneo.
Toen wij in januari 2006 bij Atuu Travel (Stina) aangaven in de zomer een speciale reis te willen maken ter ere van ons 25-jarig huwelijk, besloten we in gezamenlijk overleg dat Borneo (Sabah en Sarawak) wel bij onze wensen zou passen.
Stina ging direct voor ons aan de slag en kwam al snel met een perfect uitgewerkt voorstel. Na een persoonlijk bezoek werden de puntjes op de i gezet en konden de boekingen gemaakt worden. Stina moest hier soms alle connecties voor uit de kast halen, maar het is haar gelukt de reis geheel naar onze wens samen te stellen. We hadden regelmatig contact en werden volledig op de hoogte gehouden van de stand van zaken met betrekking tot vluchten, hotelreserveringen en activiteiten ter plaatse. Tot zover de organisatie vooraf: 100%.
De uitvoering van de reis was ook perfect; op alle plaatsen was de van te voren geregelde “opvang” aanwezig en de reisleiding op de vele plaatsen waar we geweest zijn was steeds vriendelijk en behulpzaam. Als extra verrassing had Stina op verschillende plaatsen wat onverwachte cadeautjes geregeld die allemaal op z’n plaats waren. Van onze kant hielden we, voor zover mogelijk, Stina per e-mail op de hoogte van de belevenissen tijdens onze reis, zodat zij ook kon volgen of alles naar wens ging.
We hebben een geweldige vakantie gehad, waar we nu nog dagelijks met plezier aan terugdenken; dat we dit deels aan Stina denken is duidelijk.
Als afsluiting hebben we een avond met Stina nagekaart en misschien kan ze nog wat doen met onze ervaringen en aanbevelingen. Op onze website is een compleet reisverslag te vinden als bewijs dat bovenstaande woorden niet overdreven zijn.
Donderdag 8 juni 2006 en Vrijdag 9 juni 2006
De reis en eerste dag in Kuching
Vanuit Eindhoven hebben we de trein van 07.57 uur naar Schiphol, aankomst rond half tien.
Er staat al een lange rij voor de incheckbalie en die gaat niet snel.
Het inchecken duurt ong. 45 minuten, maar dan zijn we wel meteen ingecheckt voor Kuching.
Ook voor de douane staat een lange rij, waardoor we nog net tijd hebben voor een kop cappucino alvorens we door moeten naar de gate.
Om 12.30 uur vertrekt onze vlucht; we dachten te reizen met KLM maar dit blijkt een gezamenlijke vlucht te zijn en daardoor vliegen we toch met Malaysia Airlines.
Rij 37 hebben we, de laatste rij voor een tussenschot, dus niemand achter je die aan de stoel zit te trekken en redelijk wat beenruimte.
We hebben ieder een eigen beeldscherm met allerlei mogelijkheden. Het is een rustige vlucht met rustig publiek.
Aankomst in KL om 06.15 uur. Met de aerotrein gaan we van international naar domestic flights.
Dit gaat allemaal erg snel en nu hebben we wat meer tijd voor een lekkere cappucino op Maleise bodem.
Het vertrek naar Kuching is om 08.30 uur, waar we om ong. 10.00 uur aankomen. Nu moeten we weer door de douane en dit betekent weer een formulier invullen (nummer 2).
Ook de paspoorten worden weer gecheckt maar uiteindelijk kunnen we toch onze koffers ophalen.
“The waterfront” met uitzicht op Holiday Inn
We worden opgewacht door Susan die ons naar het hotel Holiday Inn Kuching brengt. We zitten amper in het busje of ze begint met haar verhaal over de komende dagen en we krijgen meteen alle resterende tickets in onze handen geduwd.
Voor wat betreft het eten in Kuching raadt ze ons Topspot aan, een groot sea food center met veel restaurants die allemaal sea food verkopen.
Wanneer je van vis houdt zit je bij Topspot goed
Bij inchecken in Holiday Inn blijkt er geen Boelens bekend te zijn, maar wel Mr. Hendrikus.
kamer 934 is de onze, eem ruime kamer op de 9e verdieping met uitzicht op de Sarawak rivier.
We zijn wel toe aan een opfrisbeurt, maar daarna gaan we toch al snel naar buiten voor een korte wandeling langs het Waterfront, een boulevard langs de rivier met allerlei verkoopstandjes, terrasjes en restaurantjes.
We eten en drinken wat bij een leuk tentje aan het water. Heerlijk warm is het buiten na de kou in het vliegtuig.
De veerpondjes aan The Waterfront
Harrie valt spontaan in slaap bij een kopje Chinese thee (toch niet sterk genoeg). Daarna lopen we nog een stuk door om op een bankje lekker verder van het weer en het uitzicht te genieten en een beetje te slapen.
Daarna via de winkeltjes aan de straatkant terug naar het hotel. We genieten van het welkoms drankje (en happy hour) in het hotel; hier zijn ze volop bezig met de voorbereidingen van het WK voetbal.
Ondanks dat Maleisië niet meedoet leeft het evenement hier enorm. Veel restaurants en hotels zenden de wedstrijden tot midden in de nacht uit en iedereen weet wel iets van het Nederlands elftal.
Voor het eten doen we nog even een dutje op bed en bellen even met het thuisfront om te melden dat alles OK is.
Rond zevenen lopen we naar het Seafood Center; de diverse obers proberen je hun eettentje in te lokken. We komen hier toevallig 2 Nederlanders tegen die we al in het vliegtuig ontmoet hadden en zij hebben al een goede ervaring met 25 Bukit Mata.
Op de stand kun je aanwijzen welke vis je op je bordje wilt hebben, met welke groenten en rijst of noedels. Harrie gaat voor de reuzengarnalen en Dorette voor de cotfish. Je betaalt alles per gewicht.
De drank komt dan weer van een ander standje en we nemen een grote fles bier met z’n tweetjes.
Als we gaan zitten is het nog vrij rustig bij de diverse tentjes, maar binnen een kwartier zit zowat alles vol; hier eten is een populaire bezigheid van zowel toeristen als locals.
De reuzengarnaal smaakt Harrie goed en hij neemt er nog 2, maar dan zit hij ook wel bomvol.
De reuzengarnalen kosten ons totaal RM 28, mijn cotfish ook, en met de groenten en rijst komen we totaal op RM 81; niet echt goedkoop denken we.
Ook het bier is in Maleisie naar verhouding enorm duur, de fles van 650 ml kost RM 13, terwijl softdrinks en juices maar 3 of 4 RM kosten.
Om het eten een beetje te laten zakken nemen we de Waterfront by night; maar het is rustig vanavond. Hier en daar wat jongeren op een bankje maar in de eet- en drinktentjes is weinig te doen.
Dus maar terug naar het hotel voor een afzakkertje; we hebben geluk want omdat het WK begint is het de hele avond happy hour (2 halen, 1 betalen).
Zaterdag 10 juni 2006 Sightseeing Kuching
Mister Number One is onze gids voor de komende dagen en zal ons vanmorgen Kuching laten zien. De stad is verdeeld in North en South, ieder met een eigen burgemeester, city hall etc.
We beginnen onze tour in South, het gedeelte waar het meeste te doen en te zien is.
Eerste stop is de city hall dat in het chinese gedeelte ligt en de vorm heeft van een pagode.
De katten van Kutching
Daarna naar de multiculty kat aan het begin van Chinatown; een levensgrote witte kat die in 1988 is neergezet om te vieren dat Kuching stadsrechten kreeg. Deze kat wordt bij gelegenheden als kerstmis, nieuwjaar etc. compleet aangekleed en is een toeristisch trekpleistertje.
In Chinatown bezoeken we de Tua Pek Kong tempel, de oudste Chinese tempel in Kuching.
Er wordt op deze zaterdagmorgen volop van gebruik gemaakt.
Daarna door naar het Sarawak museum; hier krijg je een goede indruk van Sarawak op het gebied van dieren, planten, volk, longhouses, muziekinstrumenten etc. Zoals op zoveel plaatsen is alles 3-talig uitgelegd; Bahasa Malaysia, Chinees en Engels.
Het is een prachtig museum waar je best een halve dag kunt verblijven, maar wij doen het in een sneller tempo.
Museum Kuching
Via diverse omweggetjes, om iets van het straatleven hier te kunnen zien, gaan we de brug over naar North, de residential area in het Malay gedeelte waar het zakenleven zich afspeelt en waar de duurdere huizen staan.
Ook hier naar de city hall, deze in Moskee vorm.
In deze city hall bevindt zich ook het cat museum, waar 2000 vormen van katten te zien zijn; beelden, artikelen, schilderijen, foto’s, souvenirs, uit alle landen verzameld. Wij zijn geen kattenliefhebbers maar onze gids verwacht dat we hier doorheen lopen, dus we proberen 20 minuten geïnteresseerd te volbrengen.
Uitzicht over Kuching
We rijden nog even langs Astana, destijds als huis gebouwd voor de familie Brook, en nu bewoond door de gouverneur van Sarawak.
Via de nieuwe moskee van Kuching (waar 6000 mensen tegelijk in kunnen) maken we een ritje door de dorpen (kampungs) rond Kuching. Ieder dorp heeft zijn eigen chief.
Daarna terug naar het centrum van Kuching voor een lunch in een plaatselijk restaurant.
Number One licht ons vast in over de gang van zaken als we naar het longhouse gaan en wat we mee moeten nemen.
Kuching katten voor ons hotel
Hiermee eindigt onze sightseeing en hebben we de middag vrij voor eigen besteding.
We gaan wandelen met de bedoeling de sunday market te bezoeken (die op zaterdagmiddag begint en zondagmiddag stopt) in China town. Op deze market komen de bewoners van de dorpen en het platteland hun waren aanbieden.
Onderweg zien we op het plein jongeren die audities doen voor een baan in het dansteam van Cultural Village. Zowel jongens als meisjes moeten onder leiding van leraren allerlei dansvormen uitvoeren en hopen uitgekozen te worden.
We vinden een internet cafe voor RM2 per half uur en mailen even naar de familie dat alles naar wens gaat.
Ondanks dat we lang op zoek zijn geweest naar de market hebben we deze niet gevonden en op een gegeven moment beginnen we toch maar aan de terugweg. Achteraf blijkt dat we op 2 minuten afstand waren.
Na een opfrisbeurt, wel nodig na een hele middag buiten gelopen te hebben, gaan we weer naar het seafood center en weer naar nr. 25. Harrie bestelt deze keer krab en Dorette gaat nu voor de grote garnaal. Het totale dinertje kost nu RM 33,60, scheelt een stuk met gisteren.
Voor de koffie gaan we naar Coffee Bean, naast het hotel, en schrijven de kaarten om naar huis te sturen. In dit cafe wordt de wedstrijd Engeland – Paraguay uitgezonden en er is veel jeugd binnen om de wedstrijd te bekijken. Anders dan bij ons zit iedereen hier aan een vorm van koffie of thee in plaats van alcohol, een heel verschil zo op de zaterdagavond. Ook buiten voor de raam staan de voetballiefhebbers naar de TV te kijken.
In het hotel is in de bar geen voetbal te ontvangen, niet zo commercieel natuurlijk, alleen in het restaurantgedeelte.
‘s-Nachts breekt een flink onweer los, maar wij slapen er goed op.
Zondag 11 juni 2006
Bezoek aan een Iban longhouse van de familie Lemanak.
Om 9 uur worden we opgehaald. De koffers blijven in het hotel; alleen het hoogst noodzakelijke gaat mee.
Om 10.15 uur stoppen we in de plaats Serian, hier kopen we enkele presentjes voor de bewoners van het longhouse (ballonnen, schriftjes, rijstwafels, biscuits, verder hebben we uit Nederland klompjes en stickers meegenomen).
Number One, onze gids, koopt op de markt groente, vlees, vis, etc. Hij is namelijk vanavond ook onze kok. Om 11 uur vertrekken we weer. We stoppen nog bij peperbomen waar Number One kort uitlegt hoe zwarte- en witte peper geoogst wordt. De waarde van de peper staat helaas op dit moment op een dieptepunt.
Naar de Iban op de markt kopen we eten.
Om 12.30 uur stoppen we voor de lunch in Lachau, dit is een klein toeristisch dorpje waar veel toeristen een tussenstop maken. Wanneer je wat verder kijkt, achter de winkeltjes, zie je dat er hanen gefokt worden voor hanengevechten.
Om 13.30 uur rijden we verder en passeren een bergkam die de natuurlijke grens met Indonesië vormt. De laatste kilometers gaan over een grintweg tot aan de rivier, waar de boten liggen.
Onze boten worden in orde gemaakt.
Klaar voor vertrek naar de Iban we hebben geen idee waar we tercht gaan komen.
Aankomst bij het Lemanak Longhouse
Nadat we alles in de boot hebben geplaatst varen we om 15.15 uur naar het longhouse, een heerlijk verkoelend tochtje na de warme busreis; na 40 minuten komen we aan. We worden met trommelgeroffel ontvangen. In het Longhouse trekken we onze schoenen uit en voordat we het weten zitten we aan de rijstwijn. We voelen ons een beetje opgelaten met onze rechts/links sokken van Falcke tussen de blote voeten van de bewoners. Deze sokken dus snel maar uit en binnen alles verder op blote voeten.
We worden ontvangen door de familie.
We mogen overal rondkijken.
Het longhouse is ongeveer 200 meter lang en er wonen 39 gezinnen. Buiten is een badkamer en toilet voor gezamenlijk gebruik. Nadat we langs alle deuren van het longhouse gelopen zijn en ons voorgesteld hebben aan de belangrijkste bewoners, gaan we gezamenlijk thee drinken.
Na de rijstwijn drinken we gezamenlijk thee.
Harrie “kletst” wat met de mannen; ze zijn gek op zijn brede schouders en willen graag een tattoo zetten; al is het maar een kleintje. De oud strijders laten maar wat graag hun tatoeages zien.
De Ibans laten graag hun tatoeages zien.
De bewoners gaan soms (1x per maand of 1x per jaar) naar de stad voor de noodzakelijke aankopen. De benzine voor de boten is te duur om dit regelmatig te doen.
In het longhouse ontmoeten we ook een groep missionarissen die in Indonesië en Maleisië 3 maanden lang bezoeken hebben gebracht aan diverse bevolkingsgroepen. Dit is hun laatste bezoek voordat ze op vakantie gaan naar Hawai. De meeste van de missionarissen komen uit Amerika.
De gasteningang van het longhouse.
We krijgen wat tijd om het “dorp” te ontdekken. Aan Harrie wordt gevraagd om naar het voetballen te komen kijken. Hij denkt: is hier dan een tv, en loopt met de jongens mee. Op zijn bloten voeten loopt hij door de jungle een berg op die eerst modderig en daarna vol lossen stenen ligt. Daar zijn die Nederlandse voeten niet echt voor gebouwd. Wat blijkt nu, hij komt niet bij een televisie toestel maar bij een voetbalveld met als ondergrond losse steentjes. Hier wordt hij uitgedaagd om een wedstrijdje mee te spelen, natuurlijk doet hij dat, maar met het schaarse eelt onder de voeten wordt het erg pijnlijk. Hij besluit al snel om terug te lopen naar het dorp en verkoeling te zoeken in de rivier.
Voetballen met de Ibans.
Number One zorgt ondertussen voor het eten. De meisjes gaan zich voor het eten wassen in de rivier, sommige spreken enkele woorden Engels. Er komt nog een Nederlander aan, Jurgen; hij is op studiereis voor zijn reisbureau.
Dorette leert de kinderen schrijven.
Dorette zit buiten op een bankje voor het longhouse en krijgt de aandacht van enkele kinderen. De kinderen willen de foto’s zien in het aantekenboekje wat we van Stina meegekregen hebben (Images of Borneo). Ook willen ze er graag in schrijven. En zo wordt Dorette de onderwijzeres van dit Iban dorp. Dorette wordt momenteel goed onderhanden genomen door de muggen en moet op zoek naar de muggenspray.
Onze gids, Number One, is ook onze kok.
Number One vraagt ons om aan tafel te komen. Een mooie gedekte tafel met als tafelkleed enkele bananenbladeren. Op het menu staan sardines in tomatensaus met lente ui, kip, noodles, mie en rijst, diverse soorten groenten, ananas en banaan.
We eten vandaag aan een keurig gedekte tafel.
Het uitbuiken doen we om 20.30 uur met traditionele dansen. We bieden de Chief onze geschenken aan. Hij bedankt ons en hoopt dat wij snel met nog veel meer mensen terug komen. Er wordt traditioneel geproost met rijstwijn; 3x Ohaaaa. De geschenken worden verdeeld over de 39 gezinnen. De Chief houdt in de gaten of alles eerlijk verdeeld wordt.
Harrie overhandigt de cadeautjes aan de Chief.
De Chief zorgt ervoor dat alles eerlijk wordt verdeeld in 39 stapeltjes.
Ook wij moeten nu deelnemen aan de traditionele dansen. Dit leidt regelmatig tot lachsalvo’s bij de Ibans.
Voetjes van de vloer.
Met z’n allen op de foto.
We zorgen dat we onze zaklampen bij ons hebben, normaal gaat het aggregaat al om 22.00 uur uit, maar vandaag is dit aangebleven tot 22.30 uur.
Ons bed is al opgemaakt.
Ons gastenverblijf wordt in orde gemaakt, we zijn de eersten die hier in mogen slapen en de Ibans komen steeds met accessoires aandragen om ons verblijf aangenamer te maken. Een matras nog in het plastic, toiletpapier, een olielampje. We krijgen uitleg over het toilet, ze zijn er verschrikkelijk trots op dat ze een zittend toilet voor ons hebben gemaakt.
Even bijkomen van de cultuurshock voor onze woning.
Nu denken we te kunnen gaan slapen, maar het begint ontzettend hard te regenen en te onweren en dat maakt een enorme herrie op een golfplaten dak. De stortbui houdt de hele nacht aan.
Maandag 12 juni 2006;
2e dag in het Iban longhouse van de familie Lemanak.
Om 06.15 uur wordt Harrie wakker van het hanengekraai en de vogels. De regen is gestopt en het begint snel licht te worden. Harrie besluit op te staan en te kijken hoe dit dorp ontwaakt. De meeste bewoners zijn al op, overal is volop activiteit.
De belangrijkste activiteit is dat de kinderen vanaf 7 jaar, na een vakantie van 2 weken, weer naar school moeten en dat gaat met de nodige tranen van kinderen in de boten en moeders aan de kant. De kinderen komen pas weer over 2 weken terug. Sommige kinderen zijn maar moeilijk in de boot te krijgen en de jonge moeders met de kleinste kinderen aan de borst zwaaien met tranen in hun ogen de kinderen toe. Een zeer emotioneel gezicht.
De oudste bewoner van dit dorp is (volgens de bewoners) 100 jaar. Harrie is de gelukkige om het ochtendritueel van deze nog redelijke fitte man te zien. Hij loopt erg krom en is bijna doof, maar zien doet hij nog goed. Hij slaapt in de allereerste kamer van het longhouse. De jongste bewoners bouwen aan het einde steeds een stuk aan. Nadat deze man uit zijn kamer gekomen is gaat er, na een flinke rochel, een flinke fluim naar buiten. Hij gaat binnen in de gezamenlijke ruimte op de grond zitten, rolt een shaggie en wat ik toen zag kon ik niet geloven. Hij pakt zijn shirt, gooit deze met een sierlijke beweging omhoog, steekt zijn handen in de lucht en ja hoor hij springt zo in zijn shirt. Wanneer ik dit niet met eigen ogen gezien had, had ik dit nooit geloofd.
Dorette loopt de volgende dag voorzichtig op de nog natte planken.
Inmiddels zijn ook de andere gasten wakker geworden en is ons ontbijt door Number One klaar gemaakt; gebakken eieren, brood, cake, noodles, thee, gebakken banaan, etc. Dit wordt, volgens traditie, zittend op de grond gegeten.
Het ontbijt.
Hierna krijgen we een blowpipe demonstratie en zien we hoe in de smederij de messen worden gemaakt. Deze messen worden gebruikt om stukken land bouwrijp te maken voor de verbouw van rijst. Als souvenir kopen we een handgemaakt mes.
Dorette geeft hier een demonstratie met de blaaspijp.
Ons mes (souvenir) wordt gesmeed.
We verlaten de Ibans met pijn in ons hart, we zijn meer dan welkom ontvangen.
Om 09.00 uur vertrekken we met de boot, we doen er nu maar een half uur over omdat we met de stroom meegaan. Hierna stappen we weer in de auto. Even later komen we er achter dat we de band stuk hebben gereden op de kiezelweg. Bij een garage wordt de band verwisseld en de reserve band bijgepompt.
Om 13.00 uur lunchen we bij een recreatie plaats.
Wanneer we in Kuching aankomen zetten we eerst 2 Ibans af op een bouwplaats, ze hopen hier werk te kunnen vinden, na ongeveer 1 jaar zullen ze dan weer terug keren naar hun dorp. Het was zeer aangrijpend om deze 2 mensen, die veel in hun eigen dorp betekenen, hier af te zetten, met een tasje bezittingen en een handzaag, op zoek naar werk.
We rijden daarna door naar het Holiday Inn hotel in het centrum, we halen hier onze koffers weer op, en rijden door naar Holiday Inn Damai Beach resort. Mr Hendrikus heeft chalet 301. We frissen ons in dit luxe chalet op en proberen bij te komen van de cultuurshock die nog na dendert. De familie Lemanak zal altijd in ons geheugen blijven zitten als bijzonder gastvrije en eerlijke mensen.
Vanuit een Longhouse naar Holiday Inn Damai Beach Resort.
In dit resort ook een welkoms drankje, buiten is het erg heet. Om 19.00 uur gaan we naar het buffet, Harrie gaat voor het Maleis gedeelte van het buffet, Dorette voor het westers gedeelte. We bestellen een fles Neetlinghof chardonnay 2002 (in dit wijnhuis zijn we ooit eerder geweest in Zuid Afrika). Bijzonder lekker. Om 21.00 uur liggen we al te slapen, we hebben nog wat slaap in te halen na een nacht van onweersbuien op een golfplaten dak.
Zonsondergang in Borneo is overal even mooi.
Dinsdag 13 juni 2006 Holliday Inn Damai Beach resort
We hebben de klok bijna rond geslapen, we worden om 08.30 uur wakker. We ontbijten buiten. Vandaag wandelen we naar Sarawak Cultural Village.
We brengen een bezoek aan het Sarawak Cultural Village.
Hier staan verspreid in een park 7 huizen van stammen die in Borneo voorkomen, De entree is RM 45 inclusief een paspoort. Het is de bedoeling dat je na bezoek aan een huis je paspoort laat stempelen.
Om 11.00 uur hebben we 2 huizen bekeken. Ons wordt verteld dat we nu een culturele show kunnen gaan bekijken in het hoofdgebouw. De culturele show bestaat uit een aantal dansen en duurt ongeveer 45 minuten, erg leuk om te zien.
Diverse optredens van stammen uit heel Borneo.
Hierna bekijken we de rest van de huizen tot ongeveer 13.00 uur. In het Iban huis is de lunch van het personeel bezig. Ons wordt ook rijstwijn aangeboden en met een OHA kreet doen we het hier goed. Je kunt hier gemakkelijk een hele dag doorbrengen, er is ook nog een leuk spelletjes huis met bv coconot bowling, paaldansen (maar dan horizontaal). Ook kan hier iedereen zijn buik verstevigen, een 6 pack is dan het resultaat.
’s Middags gaan we zwemmen in zee. Harrie wil gaan snorkelen, maar helaas zijn hier geen vissen te zien.
Om 16.30 uur frissen we ons op en pakken een drankje, we genieten van de zonsondergang die bijzonder fraai is.
We dineren om 19.00 uur en bestellen dezelfde wijn als gisteren. Na 10 minuten komt de ober ons vertellen dat ze de sleutel van de wijnkast kwijt zijn. Vandaag is er alleen huiswijn. Vooruit dan maar.
Om 21.00 uur gaan we een uurtje internetten om het thuisfront te informeren, hierna gaan we weer slapen.